Enflasyon muhasebesi, şirketlerin finansal tablolarında yer alan parasal olmayan hesap kalemlerinin(Örneğin; Sabit Kıymetler, Demirbaşlar, Stoklar gibi), finansal tabloların hazırlandığı tarihteki satın alım gücünü yansıtacak şekilde hesaplanması amacıyla, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak ilgili tutarların düzeltme katsayısı ile çarpılarak yeniden hesaplanmasını ifade etmektedir.
Zirve Programlarında Enflasyon Muhasebesi: Videolu Anlatım
Enflasyon düzeltmesini Zirve Müşavir, Zirve Finansman veya Zirve Üretim programlarından yapabilirsiniz.
.
Zirve masaüstü programında enflasyon düzeltmesi modülleri kullanıcıların basit bir şekilde kullanabilmesi için tasarlanmıştır.
.
Zirve masaüstünde enflasyon düzeltmesi 2 modülde gerçekleştirilmektedir;
- Demirbaş modülünde enflasyon uyarlaması.
- Genel Muhasebe – Mali tablolarda enflasyon düzeltmesi.
.
Demirbaş Modülünde Enflasyon Uyarlaması İşlemleri
İlk olarak demirbaş modülünde enflasyon düzetilmesi yapılmasının amacı bu alanda yapılan değişikliklerin program tarafından otomatik olarak mali tablolara aktarılması ile ilgilidir.
.
Kanuni Değerlerin Güncellenmesi
Enflasyon düzeltmesi uygulanırken “Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE)” baz alınarak hesaplanmaktadır. Zirve Masaüstü Programında bu değerlerin kontrolleri “Kanuni Oranları Girişi F5” butonuna tıklayarak yapılabilir.
“Enflasyon Uyarlaması” uygulanırken “Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi” ve “Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranları” baz alınarak hesaplandığı için bu tablolar kontrol edilmelidir. Eğer tablolar güncel değilse “Değer ve Oranları İnternetten Güncelle” butonuna tıklayarak sistem tarafından otomatik olarak güncellenebilir veya oranlar manuel olarak da değiştirilebilir.
.
Muhasebe Hesap Kodlarının Tanımlanması
Enflasyon uyarlaması yapılmadan önce muhasebe fişinin oluşturulabilmesi için mutlaka muhasebe hesap kodlarının tanımlanması gerekmektedir.
Bu hesap kodlarının içinde “Demirbaş Hesap Kodu”, “Birikmiş Amortisman Değer Artışı Hesap Kodu” ve “Döneme Ait Amortisman Hesap Kodları” yer alıyor.
Zirve masaüstü program kullanıcısıysanız ve demirbaş modülünü kullanıyorsanız geçici vergi dönemlerinde, amortisman muhasebe fişleri kesebilmek için bu hesap kodlarının mutlaka dolu olması gerekmektedir. Zirve masaüstü programına yeni bir geçiş söz konusu ise ya da demirbaş modülünü yeni kullanmaya başlayacaksanız da bu alanının doldurulması gerekmektedir.
Bir diğer muhasebe hesap kodlarının yazılacağı alan ise “Enflasyon Düzeltmesi ve Yeniden Değerleme Bilgileri” sekmesinde yer alan “Enflasyon Düzeltmesi Hesap Kodları” alanıdır.
Bu alana muhasebe hesap kodları tek tek eklenebileceği gibi üç nokta (…) simgesine tıklandıktan sonra çıkan kısımdan da kopyalanabilir.
.
Reel Olmayan Finansman Maliyeti (ROFM)
Stoklar, maddi duran varlıklar, mali duran varlıklar ve özel tükenmeye tabi varlıklar içerisinde maliyet veya alış bedeline eklenen finansman giderleri yer alabilmektedir. Enflasyon düzeltmesi yaparken maliyet veya alış bedeline eklenen finansman gideri içerisindeki anaparaya ait enflasyon kaybının ayrıştırılmasından sonra kalan kısmın (finansman giderinin sadece reel kısmının) enflasyon düzeltmesinde dikkate alınması gerekmektedir.
Bu kapsamda hesaplamaların doğru yapılabilmesi için “Enflasyon Düzeltmesi ve Yeniden Değerleme Bilgileri” sekmesinde yer alan “Reel Olmayan Finansman Maliyeti (ROFM) Detay Bilgileri” alanı kredi kullanımına göre gereken bilgilerle doldurulur ve hesaplama tek tıkla yaptırılır.
.
Enflasyon Uyarlaması ve Yeniden Değerleme Bilgileri
Zirve Masaüstü Programı aracılığıyla 2004 yılında enflasyon düzeltmesi yapıldıysa, 2018 yılına 7144 sayılı yeniden değerleme kanununda , 2021 yılına 7326 sayılı yeniden değerleme kanununda ya da 7338 sayılı yeniden değerleme kanununda 298\Ç ve 32. maddeler hazırlandıysa “Enflasyon Uyarlaması ve Yeniden Değerleme Bilgileri” tablosu otomatik olarak gelecektir.
Belirtilen düzeltmeler ya da yeniden değerlemeler başka bir platformdan veya farklı bir muhasebe programında gerçekleştirildiyse tabloya manuel eklenebilir. Manuel olarak ekleme işlemleri yapılırken demirbaşa uygulanan bütün işlemlerin kaydedilmesine gerek bulunmamaktadır. Sadece son yapılan işlemin eklenmesi enflasyon uyarlaması için yeterlidir.
Eğer bu bilgiler manuel doldurulmak istenmezse, “Demirbaş Kart Bilgileri” sekmesinde bulunan “7326 Sayılı Yeniden Değerleme” ve “7338- Geçici 32. Mad” butonları aracılığıyla program üzerinden hesaplatılabilir.
.
Amortisman Ayrılmamış Demirbaşlar
Demirbaş kartlarında amortisman ayırılmadığı dönem var ise mutlaka “Değerleme” alanında bulunan “Amortisman Oranı” alanına 0,00 yazılmalıdır. Aynı yıl içerisinde bütün dönemlerde amortisman ayrılmadıysa örneğin; amortisman oranı 20 olan bir demirbaşa sadece 2 dönem amortisman ayrıldıysa “Amortisman Oranı” alanına 10 yazılmalıdır.
Enflasyon Uyarlaması
Demirbaş kartları kontrol edildikten sonra artık demirbaş kartları enflasyona göre uyarlanabilir. Bu işlemi yapabilmek için “Enflasyon Uyarlaması” butonuna tıklanır. Yıl olarak “2023” yılı seçilir. Ardından “Seçilen Demirbaş” veya “Tüm Demirbaşlar” seçimi yapılır. İz süresi biten demirbaşları enflasyon düzeltmesine dahil etmemek için “Bitmeyenler” seçilir, dahil etmek içinse “Bitenler” seçilir. Ancak burada herhangi bir ayrım olmadan tüm demirbaşlar dahil edilecekse “Hepsi” seçilmelidir. Satılan Demirbaşlar içinse “Dahil” veya “Hariç” filtresi işaretlenmelidir. Eğer 2005 yılından önce alınan demirbaş varsa mutlaka “2005 yılından önce alınan demirbaşları YTL’ye uyarla(2005 ve sonrası için) kutucuğu işaretlenmelidir. Tüm seçimler yapıldıktan sonra “Uyarla” butonuna tıklanır.
.
Değerleme Bilgileri
Demirbaşlara uyarlama işlemleri bittikten sonra “Değerleme” alanında 2024 yılı için “ENF” bilgisi görüntülenir. Şuanda 2023 yılına ”Enflasyon Uyarlaması” uygulandı ancak 2023 yılında yapılan enflasyon düzeltmesinin vergisel etkisi bulunmuyor. Bu nedenle değerleme tablosunda 2023 yılının karşısında “HAYIR” olarak görüntülenecektir.
“Enflasyon Uyarlaması ve Yeniden Değerleme Bilgileri” tablosunda enflasyon uyarlamasıyla ilgili satır otomatik olarak gelir.
.
Raporlar ve Muhasebe Fişi Oluşturma
Enflasyon uyarlaması sonrası tutarları ve oranları kontrol etmek için Raporlar butonuna tıklanır.
Açılan sayfada “Yıl” olarak “2024” yazılır. “Hazırlama Seçenekleri” alanından “Amortisman ve Yeniden Değerleme Kartlarını” işaretlenip “Hazırla” butonuna tıklanır. Eğer amortisman süresi biten demirbaş kartlarının da 2024 yılı için alınan raporda görüntülenmesi ve işlem yapılabilmesi için “Amortisman Süresi Bitenlere Enf. Uyarla” seçeneğinin “Evet” olarak seçilmesi gerekmektedir.
Alınan raporda 2023 yılına herhangi bir enflasyon uyarlaması uygulanmadı. Enflasyon uyarlamasını sistem 2024 yılına otomatik olarak uyarladı.
Enflasyon uyarlaması ile ilgili muhasebe fişini 2023 yılın için Mali tablolar enflasyon düzeltmesi alanından gerçekleştirilmelidir.
2024 yılındaki geçici vergi dönemlerinde ise “Muhasebe Fişi (Enflasyon Düzenleme Fişi)” seçeneği işaretlenerek “Hazırla” butonuna tıklanır.
Hazırlanacak muhasebe fişi kontrol edilir.
Muhasebe fişi kontrol edildikten sonra isteğe bağlı 2024 yılı için muhasebe fişi oluşturulabilir.
Demirbaş modülü için yapılması gereken tüm işlemler tamamlandıktan sonra “Genel Muhasebe” – ” Mali Tablolar” – “Enflasyon Düzeltmesi” modülüne geçiş yapılabilir.
.
Genel Muhasebe – Mali Tablolarda Enflasyon Düzeltmesi İşlemleri
Enflasyon düzeltmesi tablosuna ulaşmak için “Genel Muhasebe” – “Mali Tablolar”- “Enflasyon Düzeltmesi” adımları takip edilir.
Açılan ekran enflasyon düzeltmesini hazırlamak için kullanılan tüm seçenekleri sunuyor. Yani açılan ekran üzerinden tüm işlemler tek sayfada yapılabilir.
Bu ekranda öncelikle üst kısımda bulunan dönem alanından “2023” yılı “12” ay seçimi yapılır.
Dönem seçimi yapıldıktan sonra Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ve Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranlarının bulunduğu tablo kontrol edilir. Eğer tabloda eksik veya hatalı bir oran varsa ilgili alana tıklayarak veya Değer ve Oranları İnternetten Güncelle butonuna tıklayarak değişiklik yapılabilir.
“Dönem Sonu Stok Mevcutları” alanında ise, “150-151-152-153” ve “157” Stoklar hesabı, firmanın satmak, üretimde kullanmak ya da tüketmek amacıyla edindiği varlıklardan oluşmaktadır. Yıl içerisinde belirtilen hesaplara ait fiş giriş yapıldıysa bu alanda bilgiler görüntülenir. Bu alanda bulunan “Dönem Sonu Stok (TL)” sütunu doldurulmalıdır.
Önemli: Eğer enflasyon düzeltmesi yapılırken “Gerçek Yöntem” kullanılacaksa hangi adımların takip edilmesi gerektiği yazının ilerleyen sürelerinde bahsedilecektir.
.
Enflasyon Düzeltmesi Seçenekleri
Enflasyon düzeltmesi yapılmadan önce bazı seçenekler yapılmak istenen düzenlemeye göre seçilmelidir.
“Enflasyon Düzelmesi İçin” alanında, 2023 yılında ilk defa enflasyon düzeltmesi yapılacağı için “Düzeltme Katsayısı” kullanılmalıdır, çünkü öncesine ait herhangi bir tablo oluşturulmamıştır. Bu durumda programın öncelikle “Düzeltme Katsayısına” göre bütün tabloyu oluşturması gereklidir. Sonraki dönemlerde, geçici vergi dönemlerinde veya sonraki yılın sonunda tekrar enflasyon düzeltmesi yapılacak olursa o zaman “Taşıma Katsayısı” kullanılabilir. Çünkü içeride düzeltme katsayısı kullanılarak hazırlanmış bir tablo var ve o veriyi taşıma katsayısıyla devam ettirilebilir. Yani özet olarak ilk seferde Düzeltme Katsayısı kullanılmalı sonraki dönemlerdeyse Taşıma Katsayısı kullanılmalıdır.
Toplulaştırma yöntemlerinde “Basit Ortalama” ve “Stok Devri Hızı” olmak üzere 2 seçenek vardır. “Stok Düzeltme Yöntemi” alanından uygulanmak istenen toplulaştırma yöntemi seçilmelidir. Dilerseniz “Basit Ortalama” seçip hesaplama yaptırıp ardından “Stok Devir Hızı” yöntemi ile de hesaplattırarak karşılaştırma yapabilir iktisadi olarak hangisi avantajlı olacaksa bu yöntemi kullanabilirsiniz
Unutulmamalı; Toplulaştırılmış yöntemlerden birini seçen mükellefler seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemezler.
“Stok Düzeltme Yöntemi” olarak “Stok Devir Hızı” seçilmesi durumunda “Dönem Sonu Stok Mevcutları” alanına “Satılan Malın Maliyeti” sütunu gelecektir. Hesaplamaların doğru yapılabilmesi için bu alan mutlaka doldurulmalıdır.
2023 yılında “Stok Devir Hızı” olan toplulaştırma yöntemi, 2024 yılında “Hareketli Ağırlıklı Ortalama” olarak görünecektir.
Demirbaş modülünde enflasyon uyarlaması yapıldıysa, “Demirbaş Hesaplarının Enflasyon Düzeltmesi” alanında mutlaka “Demirbaş Modülünü Kullanarak Yap” seçeneği işaretlenmelidir. Böylelikle Demirbaş modülünden yapılan hesaplamalar bu kısma taşınarak işleme devam edilebilir. Ama “Kullanıcı Tarafından Girilmiş Kayıtları Kullanarak Yap” seçeneğini işaretlenirse bir sonraki ekranda demirbaş hesapları için alt tablo manuel doldurulmalıdır.
“Enflasyon Düzeltmesi İçin” kısmında ise program içerisinde bir sonraki tabloda işlem yapıldı ve kaydedildiyse kalınan yerden devam edip edilmeyeceğinin seçiminin yapıldığı yerdir. Örneğin; bir sonraki ekranda çalışıldı ancak işlem tamamlanmadığını var sayalım, çalışılan işlemler kaydedilebilir ve tekrar Enflasyon Düzeltmesi modülüne girildiğinde “Daha Önce Kaydedilmiş Tabloyu Yükle” seçeneği işaretlenerek kalınan yerden devam edilebilir. Ya da tablo yeniden hesaplansın istenirse “Mevcut Kayıtlara Göre Yeniden Hesaplama Yap” seçeneği işaretlenerek de mevcut duruma göre seçim yapma imkanı kullanılabilir.
Enflasyon düzeltmesine göre ilgili seçimler yapıldıktan sonra “Enflasyon Düzeltmesi” butonuna tıklanarak bir sonraki aşamaya geçilir.
.
Düzeltilmiş Hesap Kodları Tablosu
Bu kısımda açılan sayfa hesap planından da aşina olduğunuz şekilde düzenlenmiş bir tablodur. Bu tabloda “Hesap Kodu”, “Hesap Adı” ve “Hesap Bakiyesi” sütunları yer almaktadır.
Bunlara ek olarak demirbaş modülünde yapılan işlemler ve dönem sonu stok (TL) alanına yazılan verilere göre “Düzeltilmiş Değer” ile “Düzeltme Farkı” sütunları otomatik doldurulmuştur.
Tebliğde belirtildiği gibi bilanço hesaplarında 2 tür hesap bulunmaktadır. Parasal olan ve parasal olamayan kıymetler.
Hesap kodlarının hangi hesap türleri dahil olduğu ile ilgili tebliğ ekinde liste halinde verilmiştir. Bu tebliğe göre zirve masaüstü programı “Parasal Olan” ve “Parasal Olmayan” hesapları görselde göründüğü üzere ayırt etmektedir. İsteğe bağlı olarak “Parasal olan” ya da “Parasal olmayan” değerler değiştirilebilir.
“Parasal Mı?” sütununda “Parasal Olan” ve “Parasal Olmayan” seçenekleri dışında birde “Sıfırlanacak” seçeneği bulunmaktadır. Bunun sebebi ise bazı kalemler düzeltilmiş bilançoda gösterilmeyeceği içindir. Bu durumda mutlaka “Sıfırlama İçin Kullanılacak Hesap Kodu” alanı doldurulmalıdır. Bu alana yazılacak hesap kodu enflasyon düzeltmesi ile hesap planına dahil olan “698 Enflasyon Düzeltmesi” muhasebe hesap kodudur.
Bu tabloda son olarak hesapların türünü göre “Normal”, “Stok” ve “Demirbaş” olarak ayrılmaktadır. Stok ve demirbaşın dışındaki bütün hesaplar “Normal” olarak gösterilmektedir. İsteğe bağlı olarak “Normal”, “Stok” ve “Demirbaş” alanları değiştirilebilir.
.
Stok hesapları için “Gerçek yöntem” kullanılmak istenirse ilgili hesaplara ait “Normal/Stok/Demirbaş” alanından “Normal” olarak değişilmelidir. Ardından alt tablo doldurulmalıdır.
“Düzeltilmiş Değer” ile “Düzeltme Farkı” dolu olan satırlara tıklanması durumdan alt tabloda düzeltmeye ait değerler kontrol edilebilir.
Alt tabloda yer alan düzeltmeye göre muhasebe fişinin oluşturulabilmesi için mutlaka “İlgili Hesap Enflasyon Düzeltme Hesap Kodu” ve “Enflasyon Düzeltme Hesap Kodu” alanları doldurulmalıdır.
Zirve masaüstü programında enflasyon düzeltmesine ait stok hesapları ve demirbaş hesapları için otomatik olarak yapmaktadır. Ancak Normal hesaplar için, örneğin; 500 sermaye hesabı ve 110 hisse senedi hesabı gibi alanlar kullanıcı tarafından doldurulmalıdır. Buradaki örneğimizde sermaye hesabının manuel girişini baz alacağız. Sermaye hesaplarında enflasyon düzeltmesi için ödendiği tarihler baz alınmalıdır. Bu alanda da kullanıcılarımıza kolaylık sağlıyoruz. Alt tabloya manuel olarak girilen değeri program hesaplayarak anlık olarak üst tabloya yansıtmaktadır. Aynı zamanda alt taraftaki “Düzeltme Tablosuna” birden fazla satır girişi yapılabilmektedir.
.
Raporlama
Enflasyon düzeltmesi parasal olmayan hesaplara uygulandıktan sonra “Rapor” butonuna tıklayarak rapor alınabilir.
.
Muhasebe Fişinin Oluşturulması
Tüm bilgiler kontrol edildikten ve kullanıcı tarafından doldurulması gereken alanlar doldurulduktan sonra muhasebe fişinin hazırlanabilmesi için “Muhasebe Fişi Oluştur” butonuna tıklanır.
Bu işlem sonucunda program 2 adet muhasebe fişi oluşturacaktır, bu muhasebe fişlerinin ilki “Düzeltilmiş Değerler” için hazırlanmaktadır.
Diğeri ise tebliğde belirtilen “698 Enflasyon Düzeltmesi” hesap bakiyesinin kar durumunda “570 Geçmiş Yıllar Karlarına” ya da zarar durumunda “580 Geçmiş Yıllar Zararları” hesaplara aktarılması içindir.
Bunlara ek olarak sıfırlanacak hesap varsa “Sıfırlanacak Hesaplar” için de üçüncü muhasebe fişi olarak hazırlanacaktır.
Tüm bu işlemlerin yanı sıra, enflasyon düzeltmesi farklı kaynaklarda yapıldıktan sonra Zirve Masaüstü programlarından bilanço oluşturabilmek için fişler el ile programa kaydedilebilir. Ancak bu durumda mutlaka kaydedilen fişlere sağ tıklayıp “Seçilen Fişi Enflasyon Düzeltme Fişi Olarak İşaretle” diyerek bu fişler programa tanıtılmalıdır. Bu işlemi geri almak içinse yine fişe sağ tıklayıp “Seçilen Fişin Enflasyon Düzeltme Fişi İşaretini Sil” seçeneği kullanılabilir.
Enflasyon düzeltmesine dair muhasebe fişleri hazırlandıktan sonra düzeltme sonrasının da dahil edildiği bilançoyu hazırlamak için Genel Muhasebe modülüne giriş yapılır. Otomatik/Dönem Sonu İşlemleri> Mali Tablolar adımları takip edilir.
Açılan pencerede yer alan “Bilanço” seçilir ve “Mali Tablo Tarihi” yazılarak “Hazırla” butonuna tıklanır.
Açılan ekranda “2023″ sütunu altında enflasyon düzeltmesinin öncesine ait bilanço görüntülenirken, “Enflasyon Düzeltmesi Sonrası” sütunu altında düzeltme sonrası bilanço görüntülenecektir.
Eğer enflasyon düzeltmesi uygulanan firma kuyumcu ise “Firma Bilgileri” modülüne giriş yapılmalıdır. “Faaliyet Bilgileri” Sekmesine geçiş yapılarak “Faaliyet Alanı Kuyumcu (Enflasyon Muhasebesi İçin)” kutucuğu işaretlenmelidir.
Unutulmamalı! Enflasyon düzeltmesi dönem sonu işlemleri tamamlandıktan sonra, kapanış fişi oluşturulmadan önce yapılmalıdır.
.
Zirve Programlarında Enflasyon Düzelmesi Uygulamaları Uygulamalı Anlatım videolarını detaylı bir şekilde incelemek için YouTube Hesabını ziyaret edebilirsiniz.
Keyifli kullanımlar dileriz.
