Taşınmazların ve Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerlemesine İlişkin Düzenlemeler Ve Zirve Programında Uygulanışı

4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa, 16/5/2018 tarihli ve 7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 5 inci maddesi ile eklenen geçici 31 inci madde uyarınca, bilanço esasına göre defter tutan tam mükellef gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin aktiflerinde yer alan taşınmazlarının değerlerinin Yİ-ÜFE değerindeki artış oranı dikkate alınmak suretiyle yeniden hesaplanması uygulamasına ilişkin usul ve esaslar 6/7/2018 tarihli ve 30470 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde(Sıra No: 500) açıklanmıştı.

3/6/2021 tarihli ve 7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunun 11 inci maddesi ile söz konusu geçici maddenin altıncı fıkrasından sonra gelmek üzere bir fıkra eklenmiş olup, bu fıkranın uygulamasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 530) ile açıklanmıştır.

Yeniden değerleme işlemi için programımızda Demirbaş modülüne 7326 Sayılı Kanun Yeniden Değerleme sekmesi kullanıma açılmıştır. 09.06.2021 tarihi itibarıyla yeniden değerleme işlemi yapabilir.

Yeniden Değerleme Tablosu ve Hesaplama

İKTİSADİ KIYMET’İN NİTELİĞİ: Bu alan, Yeniden Değerlendirme Değer Artışına İlişkin Vergi Beyannamesi’ne uygun formatta XML dosyası hazırlanabilmesi için kullanılmaktadır.

Demirbaş hesap kodunun ilk 3 karakterine göre iktisadi kıymetin niteliğinin otomatik tespit edilmesi için kodlar;
Amortismana tabi olmayan gayrimenkuller → 250
Amortismana tabi gayrimenkuller → 252
Tesis ve arazi düzenlemeleri → 251
Makinalar → 253
Taşıtlar → 254
Gayrimaddi iktisadi kıymetler → 260
Demirbaşlar → 255
Özel maliyet bedelleri → 264
Diğer amortismana tabi iktisadi kıymetler → 263, 261, 262, 26

Not: Demirbaş kartında bulunan Demirbaş hesap kodu alanına göre otomatik doldurulmaktadır veya kullanıcılar manuel seçim yapabilmektedir.

DEĞERLEMEYE ESAS TUTAR(A) = Değerleme Öncesi Demirbaş Alım Tutarı (2018 yılında değerleme yapıldıysa değerleme yapılmış tutar.)

NOT : 2018 Yılında değerleme yapıldıysa 2018 EVET olarak işaretlenmeli.

DÖNEM SONU BİRİKMİŞ AMORTİSMAN(B) = Değerleme öncesi kullanıcının ayırdığı amortisman tutarını gösterir.

AYRILMAMIŞ DÖNEMLERDE DAHİL BİRİKMİŞ AMORTİSMAN(B) =  Ayrılması gereken amortisman tutarını gösterir. Değerleme sonrası bulunacak amortisman bu değer üzerinden hesaplanır.

DEĞERLEME ÖNCESİ NET AKTİF DEĞER(C) = Değerlemeye Esas Tutar- Dönem Sonu Birikmiş Amortisman

YENİDEN DEĞERLEME ORANI(D) = Yeniden değerleme oranı aşağıdaki durumlara göre otomatik hesaplanmaktadır.

Daha Önce Değerleme Yapılmamış ise

A) Demirbaş alım tarihi 01.01.2004 tarihinden önce ise ;

YENİDEN DEĞERLEME ORANI = 2021 MAYIS Yİ-ÜFE / 2005 OCAK Yİ-ÜFE

YENİDEN DEĞERLEME ORANI =(666,79/114,83)=5,80675 (bu değer sabit)

B) Demirbaş alım tarihi 01.01.2004 tarihinden sonra ise ;

YENİDEN DEĞERLEME ORANI = 2021 MAYIS Yİ-ÜFE / iktisadi kıymetin iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değeri ( 2017 ağustos ayında alındığını varsayarsak 2017 eylül değerini baz alacağız )

YENİDEN DEĞERLEME ORANI=  666,79/300,90=2,21598 ( bu değer demirbaşın alım tarihine göre değişkenlik gösteriyor)

Daha Önce Değerleme Yapılmış ise

YENİDEN DEĞERLEME ORANI= 2021 MAYIS Yİ-ÜFE / 2018 MAYIS Yİ-ÜFE

YENİDEN DEĞERLEME ORANI = (666,79/354.85)=1,87907 (bu değer sabit)

Daha önceden değerleme olduysa demirbaş alım değil daha önce değerlenmiş tutar dikkate alınır.

DEĞERLEME SONRASI BULUNACAK DEĞER(E) = Değerlemeye Esas Tutar * Yeniden Değerleme Oranı

DEĞERLEME SONRASI BULUNACAK AMORTİSMAN(F)  = Ayrılmamış Dönemlerde Dahil Birikmiş Amortisman  * Yeniden Değerleme Oranı

DEĞERLEME SONRASI NET DEĞER(G) = Değerleme Sonrası Bulunacak Değer- Değerleme Sonrası Bulunacak Amortisman

DEĞER ARTIŞI(H) = Değerleme Sonrası Net Değer- Değerleme Öncesi Net Aktif Değer

ÖDENECEK VERGİ TOPLAMI(K) = ( Değerleme Sonrası Net Değer-  Değerleme Öncesi Net Aktif Değer)*%2

Amortisman Ayırma ve Geçici Vergi Dönemi

YILLIK AMORTİSMAN TUTAR = YENİDEN DEĞERLEME SONRASI DEMİRBAŞ TUTAR*AMORTİSMAN ORANI

1.GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ= (Yeniden Değerleme Sonrası Amortisman Tutar*Amortisman Oranı)/4

2.GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ = Yeniden Değerleme Öncesi Demirbaş Alım Tutar*Amortisman Oranı)/4

3.GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ = ((Yeniden Değerleme Sonrası Amortisman Tutar*Amortisman Oranı)*3/4)-(Birinci Dönem Amortisman)- (İkinci Dönem Amortisman)

4.GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ = ((Yıllık Amortisman Tutarı)-(Birinci Dönem Amortisman)- (İkinci Dönem Amortisman)-(Üçüncü Dönem Amortisman)

Örnek 1

• 1991 yılında 50.000.000 TL tutarında bina alınmıştır.
• 09.06.2021 itibariyle Birikmiş Amortismanı 30.250.000 TL’dir.
• Bina 7326 sayılı Kanun kapsamında 2021 yılında temmuz ayında yeniden değerlemeye konu edilmiştir.

YILLIK AMORTİSMAN TUTARI =290.337.500*0,02=5.806.750

1. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = (290.337.500*0,02)/4=1.451.687,50
2. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = (50.0000*0,02)/4=250.000
3. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = ((290.337.500*0,02)*3/4))-1.451.687,50-250.000=2.653.375
4. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = 5.806.750-1.451.687,50-250.000-2.653.375=1.451.687,50

MUHASEBE KAYDI

2021 TEMMUZ AYI YENİDEN DEĞERLEME İŞLEMİ ;

252 Binalar                                                              240.337.500       

                   257 Birikmiş Amortisman                                                   145.404.187,50

                   522 MDV Yeniden Değerleme Artışları                                94.933.312,50

AĞUSTOS AYI VERGİ TAHAKKUKU ;

770 Genel Yönetim Giderleri (KKEG) 1.898.666,25 

  360 Ödenecek Vergi ve Fonlar                                                   1.898.666,25

1.TAKSİT ÖDEMESİ AĞUSTOS

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar                                    632.888,75

                       102 Bankalar                                                                           632.888,75

Örnek 2

• 15.08.2017 yılında 20.000.000 TL tutarında jenaratör alınmıştır.(faydalı ömrü 10 yıl)
• 09.06.2021 itibariyle Birikmiş Amortismanı 8.500.000 TL’dir.
• Bina 7326 sayılı Kanun kapsamında 2021 yılında ağustos ayında yeniden değerlemeye konu edilmiştir.

YILLIK AMORTİSMAN TUTARI =44.319.600*0,01=4.431.960

1. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = (44.319.600*0,01)/4=1.107.990
2. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = (20.000.000*0,01)/4=500.000
3. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = ((44.319.600*0,01)*3/4))- 1.107.990-500.000 =1.715.980
4. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = 4.431.960-1.107.990-500.000 -1.715.980=1.107.990

MUHASEBE KAYDI

2021 AĞUSTOS AYI YENİDEN DEĞERLEME İŞLEMİ ;

253 Tesis Makine ve Cihazlar                                       24.319.600

                        257 Birikmiş Amortisman                                                   10.335.830

                        522 MDV Yeniden Değerleme Artışları                              13.983.770  

VERGİ TAHAKKUKU; EYLÜL AYI

770 Genel Yönetim Giderleri (KKEG)                           279.675,40

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 279.675,40 

1.TAKSİT ÖDEMESİ EYLÜL AYI

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar                                     93.225,133

                       102 Bankalar                                                                        93.225,133

Örnek 3

• 2005 yılında 1.000.000 TL tutarında bina alınmıştır.(faydalı ömrü 50 yıl)
• 25.05.2018 itibariyle Birikmiş Amortisman 265.000 TL’dir.
• 2018 ağustos ayında YENİDEN DEĞERLEMEYE TABİ TUTULMUŞ
• 2018 DEĞERLEME SONRASI DEMİRBAŞ TUTARI : 2.816.140
• 25.05.2018 DEĞERLEME SONRASI AMORTİSMAN TUTARI : 746.277,10
• 2018 YIL SONU İTİBARI İLE DEĞERLEME SONRASI TUTAR : 788.519,20
• 2021 EYLÜL AYINDA DEĞERLEME İŞLEMİ YAPACAK FAKAT  YENİDEN DEĞERLEME YAPILDIĞI TARİHTE 929.326,20 AMORTİSMAN OLSA DA 09.06.2021 TARİHİ İTİBARI İLE 1. GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ(2021) DAHİL 915.245,50 TUTARI DİKKATE ALINIR.
• Bina 7326 sayılı Kanun kapsamında 2021 yılında eylül ayında yeniden değerlemeye konu edilmiştir.

YILLIK AMORTİSMAN TUTARI =5.291.724.19 *0,02=105.834,48

1. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = (5.291.724.19 *0,02)/4= 26.458,62
2. GEÇİCİ VERGİ TUTARI =  [(2.816.140 x %2) / 4 =] 14.080,70 TL
3. GEÇİCİ VERGİ TUTARI = [(105.834,48 x ¾) – 26.458,62 (birinci geçici vergi dönemi) – 14.080,70 (ikinci geçici vergi dönemi) =] 38.836,54 TL
4. GEÇİCİ VERGİ TUTARI= (105.834,48 – 26.458,62 – 14.080,70 – 38.836,54 =) 26.458,62 TL

Söz konusu taşınmaz, yeniden değerleme sonrasında amortisman ayrılmaya devam olunarak 2023 yılı Ocak ayı içerisinde 5.000.000 TL bedelle satılmıştır. 2023 yılı Ocak ayında elden çıkarılan taşınmaza ilişkin ortaya çıkan kazanç şu şekilde hesaplanacaktır:

2023 ocak birikmiş amortisman = Değerleme Sonrası Bulunacak Amortisman +2021 amortisman (1. Geçici dönem hariç)+2022 amortisman

2023 ocak birikmiş amortisman =1.719.810,36 +79.375,86+105.834,48=1.905.020,70

Satış Bedeli:                                                                  5.000.000,00 TL

Değerleme Sonrası Bulunacak Değer (-):                     5.291.724,19 TL

Birikmiş Amortisman (+)(2023 ocak):                        1.905.020,70 TL

Kar:                                                                               1.613.296,51 TL

MUHASEBE KAYDI

2021 EYLÜL AYI YENİDEN DEĞERLEME İŞLEMİ ;

252 Binalar                                                                       2.475.584,19

                      257 Birikmiş Amortismanlar                                                      804.564,86

                        522 MDV Yeniden Değerleme Artışları                                1.671.019,33  

VERGİ TAHAKUKU; EKİM AYI

770 Genel Yönetim Giderleri (KKEG)                               33.420,39

                    360 Ödenecek Vergi ve Fonlar                                                33.420,39

TAKSİT ÖDEMESİ EKİM AYI

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar                                        11.140,13

                   102 Bankalar                                                                               11.140,13

OCAK 2023 SATIŞ KAYDI

102 Bankalar                                                                     5.000.000

257 Birikmiş Amortismanlar                                             1.905.020,70

                               252 Binalar                                                                       5.291.724,19            679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar     1.613.296,51

7326 Sayılı Kanun Yeniden Değerleme Modülü Buton Açıklamaları

Yeniden Değerle; 7326 Sayılı Kanun Taşınmazların ve Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin listesi temizlenerek, demirbaşlar yeniden yüklenip hesaplamaların tekrar yapılması sağlanmaktadır.

XML Oluştur; Yeniden Değerlendirme Değer Artışına İlişkin Vergi Beyannamesi’ne uygun formatta XML dosyası kaydetmek için kullanılmaktadır.

İlgili XML, BDP programında açılarak paketlenebilir ve GİB’e manuel gönderim yapılabilir.

Demirbaş Kartlarına Yansıt; Demirbaşa yansıt butonu ile demirbaş kartında Düzelt. Demirbaş. (Yen) Değer alanına değerleme sonrası bulunacak değer gelir. Birikmiş amortisman alanına değerleme sonrası bulunacak amortisman gelir.

Excel’e Aktar; 7326 Kanun Numaralı Yeniden Değerleme İşlemleri Modülündeki seçili olan demirbaşları excel listesine kaydetmek için kullanılmaktadır.

NOT: 2020 yılında yeniden değerleme mevcutta yapıldı ve tekrar yapılıyor ise sistem tarafından uyarı metni çıkacaktır.

7326 Sayılı Kanun Taşınmazların ve Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerlemesine İlişkin Düzenlemeler ile İlgili tebliğ; https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/07/20210716-9.htm